Starszy mężczyzna z białą brodą ubrany w czerwony strój przywozi dzieciom prezenty saniami ciągniętymi przez zaprzęg reniferów z bieguna północnego prawdopodobnie od 1823 roku. Wtedy holenderski poeta Clement Clarke Moore napisał wiersz Noc wigilijna, w którym właśnie tak przedstawił świętego mikołaja. Wcześniej do Holandii Sinterklass (tak nazywa się po holendersku) przybywał na statku z Hiszpanii, a wór z prezentami niósł czarnoskóry pomocnik Zwarte Piet (po polsku Czarny Piotruś). To on według holenderskiej tradycji wchodzi przez kominy domów aby zostawić prezenty od Sinterklaasa.
Spopularyzowanie obecnego wizerunku świętego mikołaja zawdzięczamy Coca-Coli w reklamie napoju z 1930 roku wykonanej przez Freda Mizena. Nie jest to jednak pierwsze przedstawienie świętego mikołaja z czapką zamiast biskupiej mitry. Pierwszy raz zrobił to najprawdopodobniej inny amerykański rysownik, Thomas Nast, który 1 stycznia 1881 roku opublikował w Harper's Weekly ilustrację świętego mikołaja rozdającego prezenty żołnierzom amerykańskiej wojny secesyjnej.
Czy jednak na Dolnym Śląsku prezenty przynosi święty mikołaj? Nie zawsze. Mieszanka kulturowa, jak powstała w naszym regionie po II wojnie światowej sprawiła, że jest z tym bardzo różnie. Prezenty dostają wszystkie (grzeczne) dzieci, ale nie przynosi ich tylko święty mikołaj. Bardzo charakterystycznym elementem śląskiej wigilii jest Dzieciątko. Według tradycji gdy domownicy modlą się i dzielą opłatkiem po cichutku przychodzi Dzieciątko i zostawia prezenty. Można je jednak odpakować dopiero po zakończonej wieczerzy wigilijnej.
Dziś tradycja Dzieciątka jest popularna głównie na Górnym Śląsku i wschodniej części opolskiego, choć kiedyś Dzieciątko było obecne w całej prowincji śląskiej. Na Dolnym Śląsku, o przyniesienie prezentów pod choinkę konkurują ze sobą przede wszystkim święty mikołaj i Gwiazka. Dzieciątko jest równie mało popularne jak wielkopolski Gwiazdor czy małopolski Aniołek. Czy zatem Dzieciątko to niemiecki zwyczaj? Nie, za naszą zachodnią granicą prezenty zazwyczaj przynosi Weihnachtsmann, będący odpowiednikiem naszego mikołaja.
Dzieciątko to wynik wpływu kultury czeskiej i skutek przebywania Śląska przez kilkaset w granicach Czech. Choć są też tacy, którzy próbują stawiać odwrotną hipotezę, że to nasi południowi sąsiedzi przejęli tą tradycję od Ślązaków. Dziś aż 92% Czechów mówi, że w ich domach prezenty przynosi Ježíšek. Dzieciątko zaczyna tam także wygrywać ze świętym mikołajem w kulturze masowej. Pojawia się na świątecznych jarmarkach czy kubeczkach z grzanym winem. Jego wygląd wzorowany jest zazwyczaj figurce Dzieciątka z praskiego Kościoła Matki Bożej Zwycięskiej.
Pierwszy śląski jarmark zorganizowano w połowie XII wieku, kiedy to wrocławscy Benedyktyni z nieistniejącego już dziś opactwa na Ołbinie otrzymali od Bolesława IV Kędzierzawego przywilej organizowana jarmarku w dzień św. Wincentego i przez osiem dni po nim. Nie był to jednak jarmark bożonarodzeniowy. Te akurat na Śląsk, w przeciwieństwie do innych niemieckich miast, trafiły stosunkowo późno, bo dopiero w początku XIX wieku, gdy na przykład pierwszy jarmark bożonarodzeniowy w Budziszynie (najstarszy w Niemczech) zorganizowano już pod koniec wieku XIV.
Jednak dzięki temu, że trafiły tu późno, wrocławskie jarmarki świąteczne stały się wyjątkową atrakcją. Jak napisano w berlińskim Zeitung für die elegante Welt. Mode, Unterhaltung, Kunst und Theater w styczniu 1837 roku wrocławski jarmark bożonarodzeniowy odróżnia się zewnętrznie od innych nie tylko handlem trwającym w budach wieczorną porą w świetle lamp, ale przede wszystkim tym, jak wielki skutek ma ta mała różnica na frekwencję o tej porze dnia. Ów jarmark stał się prawdziwym świętem mieszkańców miasta, a jego osobliwość wypływa z wewnętrznego stylu bycia wrocławian, jak i z ich jedynej w swoim rodzaju wrażliwości. Jest nierozerwalnym zespoleniem interesów rzemiosła i handlu z potrzebą rozrywki, jaką niesie ze sobą kupowanie prezentów. To czyni go odmiennym od wszystkich innych jarmarków.
My polecamy Wam jednak koniecznie rozejrzeć się po całym regionie, bo o ile na obecnym wrocławskim jarmarku bożonarodzeniowym królują produkty masowe, o tyle w miastach i miasteczkach Dolnego Śląskiego można dużo częściej spotkać lokalnych wytwórców, dzie nie zabraknie regionalnych produktów, bożonarodzeniowych pierników i świątecznych makowców czy gwiazdkowych ozdób z duszą, których próżno szukać w sieciowych sklepach.
Warto odwiedzić Świdnicę, gdzie jak co roku także w ramach Świdnickiej Kolędy świdnicki Rynek zamieni się tradycyjnie w wielki jarmark bożonarodzeniowy ze świątecznymi ozdobami i specjałami. Zobaczymy wyroby z drewna, bombki, gipsowe figurki aniołów, góralskie skarpety i kapcie, domowe soki i przetwory, kiełbasy, sery, miody, ceramika. W programie Świdnickiej Kolędy nie zabraknie też licznych atrakcji dla dużych i małych. Odbędą się występy, koncerty, wystawy i konkursy, a także będzie można podziwiać ruchomą szopkę przygotowaną przez Młodzieżowy Dom Kultury. Z kolei Świdnicki Ośrodek Sportu i Rekreacji przygotowuje kolędę na sportowo zapraszając do wspólnego kolędowania przy gorącym barszczyku i pieczeniu kiełbasek. Podczas Kolędy każdy znajdzie coś atrakcyjnego dla siebie.
Warto zajrzeć do Jeleniej Góry, gdzie w trzeci weekend grudnia czekają świąteczne warsztaty dla dzieci, wspólne kolędowanie, ręcznie wykonane podarki pod choinkę, ceramiczne i szklane świąteczne ozdoby, zabawki, gwiazdki, anioły, kowalstwo artystyczne, ubranka lniane, bombki malowane, słodkie stroiki, pierniczki, ciasteczka, domki z piernika, przetwory wszelakie i wigilijne potrawy. Zaś w pierwszy i drugi weekend tuż pod Jelenią Górą odbywa się Kiermasz Adwentowy na Folwarku i w Stodole Świątecznej Magii , gdzie znajdziemy bogaty wachlarz oryginalnych wyrobów – idealnych prezentów dla najbliższych pod choinkę, kulinarne specjały, warsztaty zdobienia bombek. Bajeczny świąteczny urok tego kiermaszu na pewno zaczaruje Was blaskiem świec, dźwiękami kolęd, zapachem grzańca i radosną atmosferą.
Warto odwiedzić niewielkie Jerzmanki koło Zgorzelca, gdzie bez problemu dojedziemy wygodnym szynobusem Kolei Dolnośląskich kursującym na trasie Jelenia Góra - Görlitz. Impreza odbędzie się w drugi weekend grudnia. Przyciąga ona rękodzielników i artystów z regionu. Znaleźć tu będzie można wyroby wykonane tradycyjną jak i nowoczesną metodą - ceramikę, koronki, decoupache, biżuterię, witraże, obrazy, pluszaki, bombki, skrzaty, choinki, stroiki, ozdoby świąteczne. Nie zabraknie ciepłych posiłków i małej kawiarenki. Pyszne ciasta, zapach pierniczków, owoce w czekoladzie oraz kolędy wyśpiewane przez ludowe zespoły muzyczne Błękitne Kamizelki i Kwiatowianki przeniosą w cudowny nastrój oraz wyjątkową świąteczną atmosferę.
Gdy już będziemy po wizycie w łużyckich Jerzmankach, warto też pomyśleć o drugim regionie, który kiedyś Śląskiem nie był, a dziś stanowi pełnoprawną część województwa dolnośląskiego i odwiedzić ziemię kłodzką. Tam w trzecią niedzielę grudnia warto zajrzeć na Bystrzyckie kolędowanie. To całodzienna impreza realizowana przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Bystrzycy Kłodzkiej w zimowej scenerii placu rekreacyjnego i klimatycznej Sali Widowiskowej. Niepowtarzalny klimat tworzą polskie i czeskie grupy muzyczne i teatralne prezentujące kolędowy repertuar, świąteczne spektakle oraz jasełka. Podczas imprezy, każdego roku organizowany jest jarmark świątecznych ozdób, smakołyków, produktu regionalnego, prezentowane są również wyroby rękodzieła artystycznego.
A gdzie Wy wybierzecie się w przedświątecznym okresie na Dolnym Śląsku? Koniecznie napiszcie nam o tym w komentarzu. A jeśli chcecie dostać drobny upominek od naszej redakcji, to prześlijcie nam swoje przedświąteczne zdjęcie z Dolnego Śląska na adres konkurs@przystanekd.pl wpisując w tytule maila "smaki na święta" (nagrodzimy autorów najciekawszych zdjęć, którzy napiszą do nas przed 24 grudnia, pełny regulamin konkursu).
