Jak wyjaśnia Robert Makłowicz, z racji upływu 30 lat od tych przełomowych wydarzeń, zaserwujemy w tym roku 30 potraw z 15 krajów, na których losy wpływ miały polskie wybory z 1989 roku oraz tych, których najnowsze dzieje były niejako antytezą wybranej przez Polaków drogi kompromisu i stopniowego dochodzenia do wolności. [Pełne menu w dalszej części artykułu]
W menu zatem: Polska – rzecz bezdyskusyjna – wybory bowiem, choć tylko częściowo wolne, były kamieniem węgielnym w odzyskaniu przez nasz kraj wolności i suwerenności. Niemcy – to dzięki wydarzeniom w Polsce możliwe było zburzenie muru berlińskiego i zjednoczenie Niemiec. Czechy – aksamitna rewolucja i upadek komunizmu w Czechosłowacji także możliwe były dzięki wcześniejszym zmianom w Polsce. Słowacja – późniejszy rozpad Czechosłowacji i zaspokojenie aspiracji narodowych Słowaków to wynik przezwyciężenia komunizmu zapoczątkowanego w Polsce.
Ukraina – uzyskanie niepodległości przez Ukraińców i wejście Ukrainy na europejski szlak możliwe były dzięki rozpadowi imperium sowieckiego zapoczątkowanemu w Polsce. Litwa, Łotwa, Estonia – wszystkie trzy państwa bałtyckie wyzwoliły się spod rosyjskiej zależności i odzyskały niepodległość wskutek destrukcji komunizmu i upadku Sowietów, do czego walnie przyczyniły się wydarzenia z 1989 roku w Polsce. Bułgaria i Rumunia – rozpad bloku wschodniego zapoczątkowany w Polsce dotarł również do Bułgarii i Rumunii.
Słowenia, Chorwacja, Serbia, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Macedonia – dawna Jugosławia rozpadała się krwawo i okrutnie już po upadku imperium sowieckiego, jednak nie w drodze porozumień i kompromisów, jakie zapoczątkowano przy polskim okrągłym stole, będącym dziś dla świata symbolem politycznej mądrości, a jakże często postponowanym przez nas samych.
Tegoroczny festiwal Europa na widelcu to 5 dni kulinarnych atrakcji. Od środy 29 maja do niedzieli 2 czerwca na wrocławskim rynku trwać będzie jarmark europejskich i dolnośląskich produktów regionalnych. Dodatkowo zorganizowana zostanie degustacji dolnośląskich win, wydarzeniach specjalne w bibliotece i kinie Nowe Horyzonty oraz różne warsztaty kulinarne i wykłady.
O słodyczach bez cukru, zdrowych batonach wypełnione pysznymi bakaliami czy czekoladowe trufle bez odrobiny cukru opowie Kasia Gubała, autorka książek kulinarnych i redaktor naczelna magazynu "Ekostyle". Muzeum Historyczne zaprosi dzieci na warsztaty Przy królewskim stole, a Muzeum Etnograficzne poszuka odpowiedzi na pytania, kto dawniej robił miód, czym jest leśna pasieka, czy rzeźba może być ulem. Piernikarnią Śląską natomiast zorganizuje warsztaty wyrabiania historycznych pierników figuralnych.
W piątek 31 maja zacznie się też trzecia edycja przeglądu filmów o tematyce kulinarnej, które będą połączone z dyskusjami i poczęstunkami dla widzów. Oprócz dokumentów o wielkich szefach kuchni i restauratorach będzie można zobaczyć filmy o rolnictwie czy produkcji wina. Na otwarcie festiwalu zaś coś specjalnego - archiwalne filmy dokumentujące obrady Okrągłego Stołu (w tym film w reżyserii tragicznie zmarłego Piotra Bikonta, współtwórcy festiwalu Europa na widelcu). [Szczegółowy program w dalszej części artykułu]
Menu festiwalu Europa na widelcu (1 czerwca)
BOŚNIA I HERCEGOWINA
Rafał Kasprzycki
- Ćevapi – tradycyjne kiełbaski z grilla
- Burek sa mesom – placek nadziewany mięsem
BUŁGARIA
Przemysław Bogucki
- Гювеч (gjuwecz) – gulasz mięsny podawany z ryżem
- Таратор (tarator) – chłodnik ogórkowy (danie wegetariańskie)
CHORWACJA
Piotr Zieliński
- Zagorska juha – tradycyjna zupa z regionu Zagorjie
- Crni rižot od sipe – czarne risotto z kałamarnicą
- Kotlovina – tradycyjny mięsny specjał
CZARNOGÓRA
Damian Kogutiuk
- Pljeskavica – kotlet z mięsa mielonego pieczony na grillu podany w pszennej bułce
- Palačinki – naleśniki z powidłami figowo-gruszkowymi (danie wegetariańskie)
CZECHY
Patryk Łyszkiewicz
- Nakládaný hermelín – marynowany w oleju z ziołami ser typu camembert (danie wegetariańskie)
- Utopence – ostre parówki marynowane w zalewie octowej
- Hovězí guláš – gulasz wołowy na piwie podany z knedlikiem
ESTONIA
Tomasz Sochacki
- Mulgikapsad – danie jednogarnkowe z kapusty kiszonej, boczku i kaszy jęczmiennej
LITWA
Ryszard Konieczka
- Šaltibarščiai (salibarsciai) – chłodnik z młodej botwiny (danie wegetariańskie)
- Cepelinai (cepelinai) – cepeliny z wieprzowiną
ŁOTWA
Tomasz Sochacki
- Karbonade – kotlet z mięsa wieprzowego podany z marchewką i groszkiem
MACEDONIA
Servet Kovaci
- Tavče gravče – fasola z mięsem zapiekana w sosie pomidorowo-paprykowym
- Sarma – liście kiszonej kapusty faszerowane mięsem i ryżem
NIEMCY
Daniel Makuch
- Frikadellen in Käsesoße – zraz mięsny z sosie serowym ze szparagami
- Bayerischer Schweinhaxen – golonka w piwie
POLSKA
Grzegorz Pomietło
- Gołąbki tradycyjne
- Gołąbki z kaszą jaglaną i kalarepką (danie wegańskie)
POLSKA
Zbigniew Koźlik
- Pieczony schab z sosem z derenia i rabarbaru
- Bigos staropolski
SERBIA
Kacper Dyś
- Ćevapčići – kiełbaski z grilla podane w chlebku lepinja
- Burek za sirom – placek nadziewany białym serem podany z ayranem (danie wegetariańskie)
SŁOWACJA
Grzegorz Chmolowski
- Guláš z kotle – gulasz wołowy z knedlikiem
- Bryndzové pirohy – pierogi z bryndzą (danie wegetariańskie)
SŁOWENIA
Damian Jeleń
- Bujta repa – potrawka wieprzowa z marynowaną rzepą i kaszą jaglaną
- Prekmurski bograč – gulasz z kluseczkami ziemniaczanymi
UKRAINA
Krystyna Marynowska
- Борщ украинский (barszcz ukraiński) – zupa z czerwonych buraków ze śmietaną i słoniną
- Котлета по київськи (kotlet po kijowsku) – rolada z piersi kurczaka nadziewana masłem ziołowym
- Вареники (wareniki) – pierogi z mięsem i cebulą
UNIA NA DESER
Agnieszka Hajbura-Michałowska
- Panna cotta z musem z truskawek
- Szarlotka
- Baklawa
- Tiramisu
- Rogaliki migdałowe
- Ciasto miodowe
- Marlenka
Sandra Pipiek
- Minipavlova z owocami, kremem z wanilią, musem truskawkowym lub czekoladą
- Tartaletki na kruchym cieście z czekoladą, kremem lemon curd i owocami sezonowymi
- Serniczki cytrynowo-limonkowe na spodzie brownie z owocami sezonowymi
- Petit four w kruchej babeczce z musem czekoladowym, makaronikiem francuskim z masłem orzechowym i popcornem
- Lizaki z czekoladowego ciasta z nutellą i orzeszkami, w ciemnej i białej czekoladzie
Program przeglądu filmów o tematyce kulinarnej
31 MAJA, 18:30, KINO NOWE HORYZONTY, sala nr 3
Pokaz specjalny z udziałem Katarzyny Bosackiej i Roberta Makłowicza "Opowieści Okrągłego Stołu" reż. Piotr Bikont i Leszek Dziumowicz, Polska 1989 + fragment reportażu "Okrągły Stół od kuchni", Video Studio Gdańsk, Polska 1989. Przed projekcją poczęstunek dla widzów i spotkanie z Katarzyną Bosacką, pomysłodawczynią akcji Menu Wolności i Robertem Makłowiczem, ambasadorem festiwalu Europa na widelcu. Po seansie: poczęstunek dla widzów nawiązujący do filmu.
Film dokumentalny, zrealizowany podczas obrad Okrągłego stołu w Warszawie, pokazujący kuluary Pałacu Namiestnikowskiego, gdzie spadają z ludzkich twarzy maski przywdziewane na czas rozmów w komisjach i występów przed kamerami telewizji. Unikalny zapis historycznych rozmów, które doprowadziły do zmiany systemu w Polsce - z komunistycznego na demokratyczny. Film ukazuje zderzenie dwóch światów - pezetpeerowskich aparatczyków, którym władza wyślizguje się z rąk i opozycjonistów, którzy już wkrótce obejmą najwyższe stanowiska w państwie. Dla obu stron była to sytuacja nowa, dzięki czemu w „Opowieściach Okrągłego stołu" nie brakuje sytuacyjnego humoru i zabawnych anegdot. W filmie zobaczymy m.in. po stronie solidarnościowej: Wałęsa, Mazowiecki, Geremek, Michnik, Kuroń, po stronie rządowej: Kiszczak, Ciosek, Jakubowska, Miodowicz.
1 CZERWCA, 16:00 KINO NOWE HORYZONTY, sala nr 3
Pokaz filmu "Chef Flynn" reż. Cameron Yates, USA 2018, 82’. Przed seansem poczęstunek + wprowadzenie (Lucyna Zembowicz i Jakub Gutek).
Jako 12-latek otworzył we własnym domu klub kolacyjny z menu, którego mógł pozazdrościć niejeden lokal z ambicjami. Jako 16-letni genialny kucharz znalazł się na okładce "The New York Timesa". Jako 19-latek otworzył własną restaurację w Nowym Jorku. Jego specjalność, beet Wellington (zawinięty w ciasto francuskie i dodatki burak, wariacja na temat słynnego Wellingtona z wołowiną), znana jest smakoszom na całym świecie. Tak przedstawia się kariera Flynna McGarry'ego, cudownego dziecka świata kulinariów, bohatera dokumentu Camerona Yatesa. Byłaby to zapewne klasyczna opowieść o spełnionym - nie bez wysiłku! - amerykańskim śnie, gdyby nie intrygująca postać matki Flynna, Meg, która udostępniła twórcom przebogate domowe archiwa (sama jest reżyserką i filmowała syna od jego narodzin). Kobieta towarzyszy bohaterowi na ekranie niczym jego cień. Dzięki niej wciągający film Yatesa zyskuje posmak trzymającego w napięciu psychologicznego thrillera, każącego nam zastanowić się, kto tu naprawdę reżyseruje. Jest to więc w równym stopniu rzecz o samorodnym talencie i pasji, jak i o rodzicielstwie i skomplikowanych rodzinnych relacjach.
1 CZERWCA, 18:30 KINO NOWE HORYZONTY, sala nr 3
Pokaz filmu "W poszukiwaniu umami" reż. Iñigo Ruiz, Hiszpania 2017, 60'. Przed seansem poczęstunek, po seansie spotkanie z gośćmi specjalnymi.
Dani Garcia, właściciel restauracji w Marbelli odznaczonej trzema gwiazdkami Michelin to jeden z najsłynniejszych współczesnych hiszpańskich szefów kuchni. Jego mistrzem jest Nobu Matsuhisa, ikona kuchni japońskiej, szef, który wypromował azjatyckie kulinaria na całym świecie. W hołdzie dla Nobu, Garcia przygotowuje w swojej restauracji specjalną kolację, do której tworzenia oprócz swojego mistrza zaprasza także innych słynnych szefów kuchni. Przewodni temat przedsięwzięcia i zarazem znak rozpoznawczy dań Nobu to umami - piąty smak, który prowokuje kucharzy do najróżniejszych poszukiwań i interpretacji. Jak właściwie zdefiniować smak umami? Gdzie go znaleźć? Jakie są efekty spotkania, wspólnego gotowania i burzy najwybitniejszych gastronomicznych mózgów? W filmie, będącym dokumentacją inspirującego (i bardzo radosnego) think-tanku, zobaczycie co może wyniknąć ze zderzenia europejskiej i azjatyckiej kultury kulinarnej.
1 CZERWCA, 20:30 KINO NOWE HORYZONTY, sala nr 3
Pokaz filmu "Bracia Roca na tureckim szlaku" reż. Luis Gonzalez, Hiszpania 2016, 86'. Przed seansem poczęstunek, po seansie spotkanie z gośćmi specjalnymi.
Pięć tygodni w kolebce jednej z najstarszych kuchni świata: w Turcji. Słynni restauratorzy, bracia Joan, Josep i Jordi Roca udają się w podróż na Półwysep Anatolijski. Szef kuchni, sommelier i cukiernik zgłębiają tajniki sztuki kulinarnej i poznają kulturę Turcji - spotykają się z kucharzami, producentami jedzenia, rolnikami oraz zwykłymi ludźmi. Na co dzień Bracia Roca są właścicielami katalońskiej restauracji Celler de Can Roca w Gironie uznanej przez prestiżowy "Restaurant Magazine" za najlepszą na świecie wg listy The World’s 50 Best. Nie jest to ich pierwsza (ani nie ostatnia!) podróż z kulinarnym projektem, w poszukiwaniu nowych inspiracji. Jaki jest efekt tej wyprawy i jak wpływa ona na ich kreatywność oraz codzienną pracę restauracji?
2 CZERWCA, 17:30 KINO NOWE HORYZONTY, sala nr 3
Pokaz filmu "Żniwa” reż. Andrea Paco Mariani, Włochy 2017, 73'. Przed seansem poczęstunek, po seansie spotkanie z gośćmi specjalnymi
Gurwinder pochodzi z Pendżabu, od lat pracuje, jako farmer w Agro Pontino, niedaleko Rzymu. Od kiedy po raz pierwszy przyjechał do Włoch, mieszka z resztą społeczności Sikhów w prowincji Latina. Hardeep także jest Hinduską, ale mówi z rzymskim akcentem. Pracuje, jako mediator kulturowy. Ona, urodzona i wychowana we Włoszech, próbuje uwolnić się od wspomnień o rodzinie, która wyemigrowała do Italii jeszcze w poprzednim stuleciu. On wbrew swoim przekonaniom i religii musi brać meta amfetaminę oraz dopalacze, aby być w stanie znieść mordercze tempo pracy i móc wysyłać pieniądze do rodziny w Indiach. „Żniwa” to film bardzo niekonwencjonalny: łączy formę dokumentu z elementami fabularyzowanymi, tradycyjną pendżabską muzyką i tańcem. Pokazuje upokorzenie robotników pracujących na polach uprawnych, którzy są bezlitośnie wykorzystywani przez wywodzących się z gangów nadzorców. W dokumencie w ciągu jednego dnia przeplatają się dwie opowieści - od zaczynającej się o świcie pracy na polu, aż do wieczornych modlitw w świątyni. Dzień po dniu bohaterom nie pozostaje nic innego, tylko ciężka praca na polu. Zapłata za nią utyka gdzieś pomiędzy kwestią przedłużenia pozwolenia na pobyt, a fałszywymi czekami, których pokrycie wydaje się wciąż bardzo odległe. Tytułowe żniwa, praca rolników i przemysł spożywczy stają się metaforą pokazującą problemy z którymi borykają się dzisiaj ludzie na całym świecie.
2 CZERWCA, 20:00 KINO NOWE HORYZONTY, sala nr 3
Pokaz filmu "Wino we krwi" reż. Emily Railsback, USA,78'. Przed seansem poczęstunek winny, po seansie spotkanie z gośćmi specjalnymi.
Gruzja nazywana jest ojczyzną wina, to tam znaleziono najstarsze dowody na jego powstanie (ok. 4 tys. lat p.n.e). Na czym polega szczególna metoda produkcji gruzińskiego wina i czym jest wino naturalne? W zakopanych w ziemi kwewri (gruz. qvevri) - glinianych, ręcznie wytwarzanych kadziach - dziko fermentuje wyjątkowej jakości produkt. Reżyserka filmu, Emily Railsback, oraz Jeremy Quinn, amerykański sommelier - pasjonat poszukując najlepszego wina, trafiają właśnie do Gruzji. Odwiedzają różne winnice i degustują mętnych oraz bardzo aromatycznych win. Dynamiczny, nakręcony iPhonem 6 film, pokazuje jak po wielu latach dominacji Związku Radzieckiego i masowej produkcji wina, w Gruzji odradza się zapomniana kultura i produkcja win pradawnymi metodami, przez małe, rodzinne manufaktury. Tradycje przekazywane są młodym winiarzom przez starsze pokolenia - z szacunku do historii, z szacunku do natury. Poznajcie korzenie wina i fascynujący świat win naturalnych.
